نفاس به خونى گفته مى شود که همراه با خروجِ اوّلین جز بچه از شکم مادر خارج مى شود،به شرطى که قبل از ده روز، یا در پایان ده روز قطع گردد (و بعضى از فقها اضافه کرده اند که باید صدق زایمان و خون ولادت بنماید؛ بنابراین اگر چیزى سقط شود و شک کند که صدق زایمان مى کند یا نه و یا این که پس از زایمان با فاصله زیاد خونى خارج شود که صدق خون ولادت نکند حکم به نفاس کردن مشکل است.)
در کتاب‌های فقهی برای آن احکامی ذکر نموده‌اند، از جمله:
- کارهایی که بر حائض حرام است، بر ُنفَساء هم حرام است و آن چه بر حائض واجب و مستحبّ و مکروه است، بر نفسا هم واجب و مستحبّ و مکروه مى‌باشد.
- نمازهایى که زن در زمان نفاس نخوانده قضا ندارد، ولى قضاى روزه‌هاى نگرفته را باید بگیرد. ۳٫ طلاق دادن زنى که در حال نفاس مى‌باشد باطل است و نزدیکى کردن با او حرام مى‌باشد و اگر شوهرش با او نزدیکى کند، احتیاط واجب آن است به دستورى که در احکام حیض گفته شده کفّاره بدهد.
- وقتى زن از خون نفاس پاک شد، باید غسل کند و عبادتهاى خود را به‌جا آورد. و اگر دوباره خون ببیند چنانچه روزهایى که خون دیده با روزهایى که در وسط پاک بوده، روى هم ده روز یا کمتر از ده روز باشد، تمام آن نفاس است و اگر روزهایى که پاک بوده روزه گرفته باشد، باید قضا نماید.
- چنانچه زن پس از گذشت ده روز از زایمان باز هم خونى ببیند، محکوم به استحاضه است، و باید به احکام استحاضه عمل نموده و عبادتهاى خود را انجام دهد.
سوال: زنی که بعد از زایمان، بیش از ده روز خون ببیند، به لحاظ شرعی چه وظیفه‌ای دارد؟
مراجع تقلید درباره زنی که بعد از زایمان تا یک ماه یا بیشتر به صورت پی‌درپى خون ببیند، می‌گویند:
۱٫ یا در دوره حیض، دارای عادت مشخص است؛ در این صورت، به اندازه روزهاى عادت او نفاس است و اگر این خون تا ده روز دیگر هم ادامه داشت، استحاضه است، اگر چه در روزهاى عادت ماهانه‌اش باشد.
مثلاً زنى که عادت حیض او از بیستم هر ماه تا بیست و هفتم آن است، اگر روز دهم ماه زایمان کرد و تا یک ماه یا بیشتر پی‌درپى خون دید، تا روز هفدهم نفاس و از روز هفدهم تا ده روز استحاضه است (حتّى خونى که در روزهاى عادت خود که از بیستم تا بیست و هفتم بود). بعد از گذشتن ده روز، چنانچه خونى را که می‌بیند در روزهاى عادتش باشد،حیض است و اگر در روزهاى عادتش نباشد، باید آن‌را استحاضه قرار دهد.
- یا در دوره حیض عادت مشخص ندارد؛ در این صورت، ده روز اول آن نفاس و ده روز دوم آن استحاضه است و خونى که بعد از آن می‌بیند، اگر نشانه حیض را داشته باشد، حیض و گرنه آن هم استحاضه می‌باشد.
- چیزهایى که بر حائض حرام است:
۱-عباداتِ مشروط به طهارت (وضو، غسل، یا تیمم)؛ بر حائض حرام مى باشد. مانند: نماز، روزه، طواف، اعتکاف؛ به جز نماز میّت، که زنِ حائض مى تواند آن را به جا آورد. ۲- مسّ خطوط قرآن کریم؛ اسم خداوند متعال به هر زبانى نوشته شده باشد؛ صفات خاصّ خداوند متعال، مانند خالق، رازق و … بر حائض حرام است، اما در مورد مسّ اسماى انبیا و امامان معصوم(ع) بعضى از فقها، مانند حضرت امام(ره) و حضرت آیه ا… اراکى(ره) و حضرت آیه ا… خوئى(ره) و حضرت آیه ا… سیستانى بنابر احتیاط واجب به صورت قبل، ملحق دانسته اند و بعضى از فقها، مانند حضرت آیه ا… فاضل و حضرت آیه ا… مکارم در الحاق، اشکال کرده اند.
۳ -بعضى از فقها مانند حضرت امام(ره) و حضرت آیه ا…اراکى(ره) و حضرت آیه ا… فاضل مى فرمایند: خواندن سوره اى که سجده واجب دارد، حتى تلفّظِ یک کلمه آن، برحائض حرام است. اما به فتواى فقهایى که فقط خواندنِ آیه سجده را حرام مى دانستند خواندن این جمله در دعاى کمیل جایز است؛ زیرا این جمله آیه سجده نیست.
- چند تبصره
۱ . کفّاره
جماع (همبسترى) در حال حیض بر مرد و زن (هر دو) حرام است و علاوه بر حرمت موجب کفّاره بر مرد نیز مى شود. و بعضى از فقها کفّاره را واجب مى دانند.
بعضى از فقها مانند حضرت امام(ره) و حضرت آیه ا… اراکى(ره) و حضرت آیه ا… فاضل احتیاط واجب و بعضى هم مانند حضرت آیه ا… خوئى(ره) و حضرت آیه ا…گلپایگانى(ره) و حضرت آیه ا…سیستانى ،حضرت آیه ا… مکارم مستحب مى دانند.
۲ . غسل
۳ . قضا و جبران بعضى از اعمالى که در حال حیض از او به خاطرحیض بودن فوت شده است
- استحاضه چیست؟
هرخونى که از رحم خارج شده است، درصورتى که از زخم نباشد و شرایط حیض و نفاس را نیز نداشته باشد، خون استحاضه است، و اگر قبلا زخم و جراحت نداشته و شک دارد که خونى که دفع شده، خون زخم است یا استحاضه، بنابر احتیاط واجب استحاضه است، و زن را در هنگام دیدنِ خون استحاضه، مستحاضه مى گویند.
**استحاضه سه قسم است : قلیله و متوسطه و کثیره
استحاضه قلیله آن است که خون در پنبه بهداشتى فرو نرفته باشد.
استحاضه متوسطه آن است که خون در پنبه فرو رود و از طرف دیگرظاهر شود، ولی به دستمالی که معمولا زنها برای جلوگیری از خون می بندند، جاری نشود.
استحاضه کثیره آن است که خون از پنبه به دستمال جاری شود.
**در استحاضه قلیله باید زن برای هر نماز یک وضو بگیرد و ظاهر فرج راهم اگر خون به آن رسیده ، آب بکشد و بنابر احتیاط واجب پنبه را عوض کند یا آب بکشد.
** اگر پیش از نماز یا در بین نماز، خون استحاضه متوسطه ببیند، باید برای آن نماز غسل کند.
**در استحاضه کثیره علاوه بر کارهای استحاضه متوسطه که در مسأله پیش گفته شد، باید برای هر نماز دستمال را عوض کند،یا آب بکشد و یک غسل برای نماز ظهر و عصر و یکی برای نماز مغرب و عشا به جا آورد، و بین نماز ظهر وعصر فاصله نیندازد.
اگر فاصله بیندازد، باید برای نماز عصر دوباره غسل کند. ونیز اگر بین نماز مغرب و عشا فاصله بیندازد، باید برای نماز عشا دوباره غسل نماید.
احکام نفاس ویژه بانوان
کاری از واحد پژوهش مکتب نرجس(س)بیرجند
دی ماه -۱۳۹۵