بسم الله الرحمن الرحیم

اَللّهُمَّ ارْزُقْنی فیهِ رَحْمَةَ الاْیتامِ ………خدایا روزیم گردان در این ماه مهرورزی نسبت به یتیمان

وَاِطْعامَ اْلطَّعامِ……………………….و خوراندن طعام

وَاِفْشآءَ السَّلامِ………………………..و به آشکار کردن سلام

وَصُحْبَةَ الْکِرامِ……………………….و هم‌نشینی با کریمان

بِطَوْلِکَ یا مَلْجَاَ الاْمِلینَ………………………………به فضل و کرمت ای پناه آرزومندان.

درس اول: خدیا مهرورزی و کمک به ایتام را روزیم نما
در روز هشتم ماه مبارک رمضان پای درسهای آموزنده ی ادعیه اسلامی می نشینیم، با کمی دقت و تأمل در فراز های این دعای ارزشمند به خوبی متوجه می شویم، که این عبارات فراتر از یک مسئلت و در خواست خالی از خدای متعال است؛ چرا که این ادعیه ارزشمند نکات آموزنده از آموزه های قرآنی و روایی دین مبین اسلام  را در خود جمع نموده است. درس اول دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان لزوم کمک رسانی و مهرورزی به ایتام است. در دین مبین اسلام توجه و اهتمام به امور ایتام از جمله سفارش های مورد تأکید به شمار می آید که هر گونه بی توجهی و سستی در اجرای وظایف پیرامون آن می تواند علاوه بر خشم الهی موجبات فرجام هولناک اخروی را نیز به دنبال داشته باشد.

یتیم نوازی در دین مبین اسلام
هر انسانی در درون خود نیاز به احترام و محبت دیگران را به خوبی احساس می کند و از هر گونه اجحاف حق در خصوص خود را به راحتی بر نمی تابند، این در حالی است که این احساس نیاز به مهرورزی و عطوفت درسنین طفولیت به مراتب بیشتر خود نمایی می کند بخصوص اگر این کودک کسی باشد که والدین و سرپرست خود را از دست داده باشد. با توجه به این احساس نیاز در وجود ایتام شاهد هستیم دین مبین اسلام به آنان اهتمام خاص داشته و کمک و مهرورزی به ایشان را از جمله وظایف مسلمین قرار داده است.   « لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ الْمَلائِكَةِ وَ الْكِتابِ وَ النَّبِيِّينَ وَ آتَى الْمالَ عَلى‏ حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبى‏ وَ الْيَتامى‏ وَ الْمَساكينَ وَ ابْنَ السَّبيلِ وَ السَّائِلينَ وَ فِي الرِّقابِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَى الزَّكاةَ وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا وَ الصَّابِرينَ فِي الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حينَ الْبَأْسِ أُولئِكَ الَّذينَ صَدَقُوا وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ؛[بقره/۱۷۷] نيكى، (تنها) اين نيست كه (به هنگام نماز،) روىِ خود را به سوى مشرق و (يا) مغرب كنيد (و تمام گفتگوى شما، در باره قبله و تغيير آن باشد و همه وقت خود را مصروف آن سازيد) بلكه نيكى (و نيكوكار) كسى است كه به خدا، و روز رستاخيز، و فرشتگان، و كتاب (آسمانى)، و پيامبران، ايمان آورده و مال (خود) را، با همه علاقه‏اى كه به آن دارد، به خويشاوندان و يتيمان و مسكينان و واماندگان در راه و سائلان و بردگان، انفاق مى ‏كند نماز را برپا مى‏ دارد و زكات را مى ‏پردازد و (همچنين) كسانى كه به عهد خود- به هنگامى كه عهد بستند- وفا مى‏ كنند و در برابر محروميتها و بيماريها و در ميدان جنگ، استقامت به خرج مى ‏دهند اينها كسانى هستند كه راست مى ‏گويند و (گفتارشان با اعتقادشان هماهنگ است) و اينها هستند پرهيزكاران!».

بی توجهی به حقوق ایتام گناهی سخت و دردناک
توجه و رسیدگی به حقوق ایتام  از آنچنان اهمیتی بر خوردار است که بی توجهی به آن می تواند انسان را در زمره افراد بی دین و یا منافق قرار دهد در قرآن کریم خدای متعال از کسانی که حقوق ایتام را پاس نمی دارند اینچنین نکوهش شده است. « أَ رَأَيْتَ الَّذي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ فَذلِكَ الَّذي يَدُعُّ الْيَتيمَ؛[ماعون/۱و۲] آيا كسى كه روز جزا را پيوسته انكار مى‏كند ديدى؟ او همان كسى است كه يتيم را با خشونت مى‏ راند،». در اينجا اين نكته جلب توجه مى‏كند كه در مورد يتيمان مسأله عواطف انسانى بيشتر مطرح است تا اطعام و سير كردن، چرا كه بيشترين رنج يتيم از دست دادن كانون عاطفه و غذاى روح است، و تغذيه جسمى در مرحله بعد قرار دارد.

بهترین خانه ها در روی زمین
در متون روایی در خصوص بهترین خانه از پیامبر اکرم (صلى ا‏لله‏ عليه ‏و ‏آله) این چنین نقل شده است :« خَيْرُ بَيْتٍ فِى الْمُسلِمينَ بَيْتٌ فيهِ يَتيمٌ يُحْسَنُ اِلَيْهِ وَ شَرُّ بَيْتٍ فِى الْمُسْلِمينَ بَيْتٌ فيهِ يَتيمٌ يُساءُ إلَيْهِ اَنَا وَ كافِلُ الْيَتيمِ فِى الْجَنَّةِ هكَذا؛بهترين خانه ‏هاى مسلمانان، خانه ‏اى است كه در آن يتيمى باشد كه به او نيكى مى ‏شود و بدترين خانه‏ هاى مسلمانان خانه ‏اى است كه در آن يتيمى باشد كه با او بدى مى‏ شود، من و سرپرست يتيم در بهشت مانند دو انگشت همراهيم».

درس دوم: سخاوتمندی و گشاده دستی را روزیم نما

وَاِطْعامَ اْلطَّعامِ…………و خوراندن طعام
از جمله کارهای ارزشمندی که در فرهنگ اسلامی مورد سفارش می باشد اطعام طعام به مؤمنین است، این رفتار اخلاقی علاوه بر اینکه نشأت گرفته از روح انسان دوستی و مهرورزی دارد گویا صفت اخلاقی سخاوتمندی و گشاده دستی نیز می باشد در روایات اسلامی این رفتار اخلاقی و انسان بسیار ارج نهاده شده است. « عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع قَالَ: مَنْ أَطْعَمَ مُؤْمِناً مِنْ جُوعٍ أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثِمَارِ الْجَنَّةِ وَ مَنْ سَقَى مُؤْمِناً مِنْ ظَمَإٍ سَقَاهُ اللَّهُ مِنَ الرَّحِيقِ الْمَخْتُومِ؛هر كه مؤمنى را از گرسنگى سير كند، خدايش از ميوه‏هاى بهشت خوراند و هر كه مؤمن تشنه‏ئى را آب دهد، خدايش از شراب بهشتى سر بمهر بنوشاند».

درس سوم: افشای سلام از آداب اسلامی

وَاِفْشآءَ السَّلامِ………………………..و به آشکار کردن سلام
یکی دیگر از آداب زیبای اسلامی در روابط اجتماعی افشای سلام به همنوعان است. در متون روایی نزدیک ترین افراد به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله و سلم) در روز قیامت کسانی معرفی شده اند که این موضوع را در روابط اجتماعی رعایت کرده باشند.کما اینکه در کتاب بحار الانوار از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) این چنین نقل شده است. «إنَّ أَولَى النّاسِ بِاللّه  وَ بِرَسولِهِ مَن بَدا بِالسَّلامِ؛نزديكترين مردم به خدا و رسول او كسى است كه آغازگر سلام باشد».

در خصوص سیره پیامبراکرم(صلی الله علیه و اله) در کتب اخلاقی و روایی این چنین نقل شده است: «رسول اكرم (صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله) به هر كس برخورد مى ‏نمودند، از بزرگ و كوچك، ثروتمند و فقير، سلام مى‏ كردند و اگر به جايى حتى براى خوردن خرمايى خشك دعوت مى‏ شدند، آن را كوچك نمى‏ شمردند. زندگيشان كم هزينه بود، بزرگ طبع، خوش معاشرت و گشاده رو بودند، بى آن‏كه بخندند، هميشه متبسم بودند، بى‏ آن‏كه اخمو باشند، محزون بودند، بى‏ آن‏كه از خود ذلّتى نشان دهند، متواضع بودند، مى ‏بخشيدند ولى اسراف نمى ‏نمودند، دل نازك و نسبت به تمام مسلمانان مهربان بودند».

درس چهارم: همنشینی با کریمان را روزیم نما

وَصُحْبَةَ الْکِرامِ……………………….و هم‌نشینی با کریمان
مصاحبت و همراهی با هر شخصی چه خوب و چه بد تأثیر مستقیمی بر روی رفتار و منش انسان بر جای می گذارد.  از اینرو در فرهنگ و آموزه های اسلامی روی همنشین و دوست خوب بسیار تأکید شده است. وقتی در این فراز آخر دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان از خدای متعال خواستاریم که ما را همنشین افراد کریم قرار دهد، با توجه به فراز های قبی که رفتار کریمانه را از خدا مسئلت نموده بودیم به این مطلب رهنمود می شویم که این مصاحبت و همراهی نیز بی تأثیر در تقویت روحیه سخاوتمندی نیست. از اینرو در کتاب نهج البلاغه از امام علی(علیه السلام) نقل شده است: «قارِن اَهلَ الخَيرِ تَكُن مِنهُم وَ بايِن اَهلَ الشَّرِّ تَبِن عَنهُم؛[۶]با خوبان معاشرت كن تا از آنان باشى و از بدان دورى كن تا از آنان نباشى».

تقاضای آخر از باری تعالی: به فضل و کرمت ای پناه آرزومندان، ما را در زمره ی افراد متخلق به آداب و اخلاق اسلامی قرار بده.